Nederland heeft een wereldwijd unieke traditie op het gebied van samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven: de triple helix In deze ‘gouden driehoek agendeert, investeert en faciliteert de overheid publiek private samenwerking via financiële en beleidsmatige regelingen. Bovendien treedt de overheid regelmatig op als klant en launching customer in (nieuwe) markten. Zodoende stimuleert de overheid de wisselwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen, waardoor innovatieve producten en diensten tot stand komen. Sinds de start van deze aanpak hebben we door gepakt.
De synergie in de ‘gouden driehoek’ werd geïntensiveerd in het “Topsectorenbeleid” van 2011.
De tien topsectoren zijn gebieden waarin de Nederlandse kenniseconomie van oudsher sterk is. Dankzij de topsectoren is de kennisbasis verder uitgebouwd en hebben de contacten binnen de triple helix geleid tot nieuwe bedrijvigheid, nieuwe producten en diensten en oplossingen voor maatschappelijke knelpunten. Daardoor ontstonden duurzame nationale publiek-private partnerschappen, die samenwerken aan specifieke topics zoals regeneratieve medicijnen, Artificial Intelligence en oncologie, karakteristiek voor de huidige Nederlandse kennis- en Innovatie-infrastructuur.
Ecosysteem
Binnen de triple helix heeft men sindsdien veel geleerd van elkaar. Sinds 2015 is het bedrijfsleven in toenemende mate betrokken bij investeringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D). Daarmee is de innovatiekracht van Nederland verder toegenomen. Bovendien hebben de topsectoren gezamenlijk aandacht besteed aan human capital, valorisatie en marktcreatie. Zo is heeft elke topsector in de afgelopen jaren gebouwd aan een goed afgestemd publiek-privaat innovatie ecosysteem. Dankzij de afstemming tussen maatschappelijke behoeften, kennis en economische activiteiten komen producten en diensten tot stand die ook internationaal concurrerend zijn. De internationaliseringsagenda voor samenwerking en handel draagt verder bij aan het verzilveren van deze economische kansen. De agenda voor internationale samenwerking op het terrein van onderzoek en ontwikkeling is eveneens gericht op het versterken van ons bedrijfsleven en onze maatschappij.
Internationaal succes
Mede dankzij de innovatieve kracht van de publiek-private samenwerkingsverbanden en de topsectoren doet de Nederlandse economie het buitengewoon goed. In 2019 was Nederland de meest concurrerende economie van Europa en stond Nederland hoog in de top 10 van meest innovatieve Europese economieën. Nederland is het op een na meest ondernemersvriendelijke land volgens de National Entrepreneurship Context Index (NECI) van de Global Entrepreneurship
Monitor 2019/2020 en doet het goed op het gebied van digitale technologie en de impact daarvan op de maatschappij. Topsectoren spelen een belangrijke rol bij de totstandkoming van dergelijke brede samenwerkingsverbanden, die de grenzen van disciplines overstijgen en waarin uiteenlopende partijen bij elkaar gebracht zijn.
Wetenschap voor industrie en maatschappij
Om nog meer richting en samenhang aan te brengen in het innovatiebeleid is in 2019 gekozen voor een missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid. Binnen vier maatschappelijke thema’s (Energietransitie en duurzaamheid, gezondheid en zorg, veiligheid, water en voeding) wordt gewerkt aan grote transities. De 25 missies zijn ambitieuze maar concrete doelen die in de komende decennia een gezamenlijke inspanning vragen van bedrijven, burgers, kennisinstellingen en overheid (quadruple helix). Zo werkt Nederland optimaal aan grote maatschappelijke uitdagingen. Bedrijven kunnen optimaal inspelen op de economische kansen die deze uitdagingen met zich meebrengen. Dit vraagt om een gecoördineerde aanpak die de grenzen van de topsectoren overstijgt. Doordat de topsectoren zich in de afgelopen jaren sterk georganiseerd hebben, weten de partners in de quadruple helix elkaar onderling snel te vinden.
Sleutel tot meer
Een belangrijke verbindende schakel daarbij zijn de Sleuteltechnologieën en Sleutelmethodologieën, die oplossingen voor de verschillende uitdagingen mogelijk maken. Die twee hebben onderling sterke raakvlakken. Technische oplossingen zijn één kant van het verhaal, maar minstens even belangrijk is aandacht voor de gebruiker, voor onderlinge organisaties en het gedrag van mensen. Die laatste aspecten staan bij de sleutelmethodologieën centraal. Het geheel van missiegedreven innovatie, sleuteltechnologieën en sleutelmethodologieën is erop gericht om innovaties versneld en geïntegreerd in de markt te zetten en zo bij te dragen aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van de komende jaren. En aangezien deze uitdagingen in veel landen aan de orde zijn, zullen deze oplossingen ook de positie van Nederland als exportland verder versterken.
